Το Σπήλαιο «Κουτούκι» είναι το μεγαλύτερο γνωστό και ένα από τα πιο όμορφα σπήλαια της Αττικής Βρίσκεται σε υψόμετρο 510 μ. στις ανατολικές παρυφές του Υμηττού στην Παιανία, περίπου 30 χλμ. από την Αθήνα.
Η ανακάλυψη του έγινε τυχαία . Σύμφωνα με τις ιστορίες των ντόπιων, το σπήλαιο ήταν γνωστό στους κατοίκους της περιοχής ως ένα βάραθρο το οποίο ονόμαζαν Κουτούκι, ωστόσο το εσωτερικό του ανακαλύφθηκε τυχαία το 1926 όταν ένα κατσίκι έπεσε μέσα σε αυτό από την οροφή του.
Το. εσωτερικό του εξερευνήθηκε δύο χρόνια αργότερα. Την χαρτογράφησή του έκαναν το 1954 οι σπηλαιολόγοι Ιωάννης και Άννα Πετροχείλου. 
Χάρη στον πλούσιο λιθωματικό του διάκοσμο, το Κουτούκι αναδείχθηκε τουριστικά στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού. Το 2000 η χρήση του χώρου αποδόθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού.
Η μοναδική αίθουσα του σπηλαίου, διαστάσεων περίπου 60 Χ 60 μ., χωρίζεται σε μικρότερες εξαιτίας των λιθωματικών παραπετασμάτων που έχουν αναπτυχθεί κατά μήκος των διακλάσεων (ρωγμών του πετρώματος που οφείλονται σε τεκτονικά φαινόμενα) του μητρικού πετρώματος.
Ο πλούσιος λιθωματικός διάκοσμος, με την ποικιλία των σταλακτιτικών σχηματισμών και των χρωματισμών οι οποίοι οφείλονται στην επενέργεια οξειδίων, δημιουργεί υποβλητική ατμόσφαιρα.
Στο εσωτερικό η θερμοκρασία είναι σχεδόν σταθερή στους 17ºC και η υγρασία στο 90%.
Η ποικιλία των σταλακτικών σχηματισμών και των χρωματισμών, οι οποίοι οφείλονται στην επενέργεια οξειδίων δημιουργούν ένα μαγευτικό θέαμα ενώ με λίγη φαντασία μπορείτε σε μια πλευρά του να δείτε το Άγαλμα της Ελευθερίας ή τον πύργο της Πίζας και σε κάποια άλλη μια ολυμπιακή δάδα, βωμούς, κοράλια κ.α.
Σήμερα η πρόσβαση στο σπήλαιο γίνεται από τεχνητή σήραγγα, μήκους 17 μ., που κατασκευάστηκε για τη διευκόλυνση των επισκεπτών, η δε τουριστική διαδρομή έχει μήκος 350 μ. Η αρχική φυσική είσοδος βρίσκεται στην οροφή του σπηλαίου.
Πηγή φωτο Δήμος Παιανίας
