Ο Ιλισσός ήταν το ιερό ποτάμι των Αθηνών. Συνδεδεμένο από παλιά με χώρους αναψυχής, λατρείας και μυστηρίων είναι ένα ποτάμι φορτωμένο ιστορίες και κυρίως μύθους.
Είναι ο ένας από τους δύο ποταμούς της Αθήνας που πηγάζει από τις βορειοδυτικές πλαγιές του Υμηττού και διερχόμενος νοτιοανατολικά μέσα από την Αθήνα και καταλήγει στον Φαληρικό όρμο. Στην πορεία του αυτή περνάει μέσα από 10 Δήμους
Ο Ιλισσός από την αρχαιότητα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, είχε την ίδια κοίτη και την ίδια συμπεριφορά σε σχέση με την ένταση της ροής του. Έντονη και συνεχή ροή τον χειμώνα, άνυδρος ή με ελάχιστη επιφανειακή ροή το καλοκαίρι.
H λεωφόρος η οποία κατασκευάστηκε επί της κοίτης του αρχαίου ποταμού, εγκαινιάζεται στις 27 Μαρτίου 1963 για να αποτελέσει μία από τις κύριες οδικές αρτηρίες της Αθήνας.
Η καταστροφή του Ιλισσού.
Στα χρόνια του Όθωνα η διαχείριση των υδάτων ήταν στην ευθύνη της δημογεροντίας, η οποία όταν συγκροτήθηκε το ελεύθερο κράτος παρέδωσε τις εξουσίες της στον νεοσύστατο και πάμπτωχο Δήμο Αθηναίων.
Ο Δήμος Αθηναίων υπήρξε ο μόνος διαχειριστής του αμμοχάλικου της κοίτης του Ιλισσού, το οποίο πωλούσε στους εργολάβους για να στρώνουν τους δρόμους της πόλης!
Η δημοτική αρχή αναλάμβανε να υποδεικνύει το σημείο του Ιλισσού απ’ όπου θα λαμβανόταν η άμμος, ώστε να είναι χονδρή, αμιγής και χωρίς ξένες ύλες (χώμα ή άργιλο) αλλά και περασμένη από κόσκινο, ώστε να είναι ίδια με αυτήν που μεταχειρίζονταν για τις οικοδομές.
Υπάλληλοι του δήμου αναλάμβαναν να ειδοποιούν τον εργολάβο για την εποχή που θα γινόταν η λήψη της άμμου ή του χαλικιού, έχοντας την υποχρέωση να του αφήνουν περιθώριο τουλάχιστον 48 ωρών για να προετοιμαστεί.
Στα τέλη της βασιλείας του Όθωνα, για διάστημα περίπου 3,5 μηνών, υπολογιζόταν ότι οι ανάγκες σε άμμο έφθαναν από 400-600 κυβικά μέτρα και κάθε φορά ο εργολάβος ήταν υποχρεωμένος να αντλεί τουλάχιστον 50 κυβικά. Η τιμή για κάθε κυβικό άμμου ανερχόταν σε 2,80 δραχμές και χαλικιού 3,10 δραχμές.
Με αφορμή μια θεομηνία.
Η πλημμύρα του Αγίου Φιλίππου έμεινε στην ιστορία .Μια θεομηνία που έπληξε την Αθήνα και τον Πειραιά την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου 1896, ανήμερα της εορτής του Αποστόλου Φιλίππου, προκαλώντας τον θάνατο πολλών ανθρώπων και τεράστιες υλικές καταστροφές.
Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, η ανάγκη για επίλυση του θέματος των πλημμυρών των χειμάρρων της Αττικής ήταν επιτακτική . Ο Ιλισσός αποφασίστηκε να αποκτήσει νέα κοίτη με εκβολή στο Φαληρικό όρμο.
Ο διαχωρισμός άρχισε από την οδό Ευαγγελιστρίας στην Καλλιθέα. Η εφαρμογή της μελέτης αυτής έγινε γύρω στο 1905. Το μήκος της νέας κοίτης του Ιλισσού ήταν περίπου 3.200 μέτρα. Ο Ιλισσός από τότε και μέχρι σήμερα εκβάλει τα νερά του στον Φαληρικό όρμο και η νέα αυτή κοίτη αποτελεί και το φυσικό σύνορο μεταξύ Καλλιθέας και Μοσχάτου.
Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης, πριν ακόμη αναλάβει μηχανικός της Πολεοδομικής Υπηρεσίας της Διοικήσεως Πρωτευούσης, και ο δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Πάτσης συνέχιζαν να υμνούν τις αρετές του πανάρχαιου ποταμού και να επιμένουν πως μπορούσε να διασωθεί.
Οι «νεωτερισμοί» της δεκαετίας του 1930 και η ανάγκη για… μεγάλα έργα οδήγησαν στον αφανισμό του από τα τέλη εκείνης της δεκαετίας.
Τι κι αν ο πόλεμος ανέκοψε πρόσκαιρα όσους επιβουλεύονταν την αρχαία θεότητα. Επανέκαμψαν στις αρχές της δεκαετίας του ’50, και μάλιστα πανίσχυροι.
Ήταν πολλά τα χρήματα του σχεδίου Μάρσαλ για την εκτέλεση «αντιπλημμυρικών και αποχετευτικών έργων εις την περιοχήν Αθηνών».
Περισσότερα από 6,5 δισεκατομμύρια διατέθηκαν.
Άλλωστε στο πολιτικό επίπεδο είχε επικρατήσει η ρεαλιστική αντίληψη να γίνουν όλα, και το λόμπι του αυτοκινήτου φρόντιζε να δημιουργήσει τις συνθήκες για να γεμίσουν οι δρόμοι της Αθήνας αυτοκίνητα, παράλληλα με την πολιτική της αντιπαροχής και των πολυκατοικιών…
Το ιστορικό ποτάμι, ήταν ένα από τα έργα του… εθνάρχη Κωνσταντίνου Καραμανλή, και αποκτήσαμε λεωφόρο που φέρει το επώνυμο του Μιχαλακόπουλου, την ανισόπεδη λεωφόρο Βασ. Κωνσταντίνου και την ευρύτατη Καλλιρρόης, που έμεινε να θυμίζει την πηγή.
