Η εκκλησία κτίστηκε μεταξύ του 1050-1100 προς τιμήν της οσιομάρτυρος Θεοδώρας. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Βάστα της Μεγαλόπολης σε μια κατάφυτη ειδυλλιακή ρεματιά με πυκνό δάσος από θεόρατες βελανιδιές. Η οδική πρόσβαση γίνεται μετά από μια πανέμορφη κατηφορική διαδρομή, μισής ώρας περίπου.
Στη μικρή αυτή εκκλησία η φύση έχει θαυματουργήσει. Δεκαεφτά πελώρια δένδρα είναι φυτρωμένα πάνω στη στέγη της, ενώ από τα θεμέλιά της αναβλύζουν τα νερά ενός κεφαλαριού.
Ο Ιερός Ναός της Αγίας Θεοδώρας Χαρακτηρίζεται ως φαινόμενο.Η εκκλησία είναι πέτρινη και θολωτή με αρκετή περιεκτικότητα σε χώμα. Σε αυτό το λίγο χώμα φύτρωσε αρχικά ένα πουρνάρι που σιγά-σιγά μεγάλωσε και έριξε και τους δικούς του καρπούς. Έτσι πάνω στην οροφή της εκκλησίας φύτρωσαν αρκετά πουρνάρια, σφεντάμια και κοκορεβιθιές και μετά οι 17 βελανιδιές που η λαϊκή παράδοση το απέδωσε σε θαύμα.
Αναφορικά με την ιστορική αλήθεια υπάρχουν αρκετές δοξασίες. Μία θεωρία διατείνεται ότι η Αγία Θεοδώρα ήταν η Αυγούστα Θεοδώρα, κόρη του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Η΄ της μακεδονικής δυναστείας, που λέγεται πως βασίλεψε σαν άνδρας από το 1055 μέχρι το 1056.
Η Αυγούστα Θεοδώρα κατά τους ισχυρισμούς του Μιχαήλ ΣΤ΄ του Στρατιωτικού που την διαδέχθηκε με κίνημα αρρώστησε βαριά και πέθανε, ενώ κατ’ άλλους εικάζεται ότι ο ίδιος την δολοφόνησε και την έθαψε εδώ. Σύμφωνα πάντως με την παράδοση, η Αγία Θεοδώρα, για να καλύψει τις υποχρεώσεις της οικογενείας της, μεταμφιέστηκε σε άνδρα και κατατάχτηκε στο στρατό του Βυζαντίου σαν “καπετάν Θοδωρής”.
Εκεί, κατόπιν σκευωρίας, κατηγορήθηκε άδικα για πράξεις άνομες και θανατώθηκε στο σημείο αυτό. Η οσιομάρτυς μαρτύρησε για την πίστη της και εκτελέστηκε εδώ από τους διώκτες της. Λίγο πριν εκτελεστεί, προσευχήθηκε: “…Κάνε Κύριε το σώμα μου Ναό, τα μαλλιά μου δέντρα που να μαρτυρούν την προστασία σου στην αγνότητά μου και το αίμα μου νερό να τα ποτίζει. Αμήν”.
Έτσι και έγινε, μετά το θάνατο της φύτρωσαν τα δεκαεπτά αυτά δένδρα, όσα και τα χρόνια της, που αντέχουν σε κάθε άνεμο.
Πολλές ιστορίες έχουν δει το φως της δημοσιότητας για τη μικρή εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας ιδιαίτερης θρησκευτικής σημασίας, σχετικά κυρίως με τη δημιουργία της, την Αγία από την οποία πήρε το όνομα της και γενικά την ιστορία της που επίσης περιλαμβάνει ένα “θαύμα”.
Το κτίσμα της μικρής εκκλησίας, που επισκέπτονται πολλοί πιστοί κάθε χρόνο, είναι της Βυζαντινής εποχής και, εκτός από τη δικαιοδοσία της Εκκλησίας, υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού, ως Βυζαντινό Μνημείο. Το 1996 το εργαστήριο Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου της Πάτρας κλήθηκε από τη Διεύθυνση Αναστηλώσεων Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων να μελετήσει το διατηρητέο κτίσμα ώστε να προβεί στη συνέχεια η Διεύθυνση στην αποκατάστασή του.
Το πρόβλημα ήταν άμεσα συνδεδεμένο με το “θαύμα” που συμβαίνει εκεί και το μύθο που είναι διαδεδομένος γύρω από τη δημιουργία της μικρής εκκλησίας και έχει ως εξής: δεκαεπτά μεγάλα δένδρα και αρκετά μικρότερα έχουν φυτρώσει στη στέγη του κτιρίου. Οι ρίζες τους δεν είναι ορατές κάτω από τη λίγων εκατοστών στέγη, ούτε στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό της εκκλησίας.
Το όλο κτήριο είναι φυσικά υπό πίεση λόγω αυτού του μεγάλου φορτίου και έχουν γίνει πολλές επεμβάσεις ανακατασκευής κατά τη διάρκεια της ζωής του. Αυτές οι μη επαγελματικές επεμβάσεις είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή της αρχιτεκτονικής του.
Οι τελευταίες εργασίες αποκατάστασης έλαβαν χώρα μεταξύ 1998 και 1999. Προκειμένου να μην ξεραθούν οι ρίζες των δέντρων, ο καθαρισμός και η αρμολόγηση της τοιχοποιίας έγιναν χωρίς τσιμεντενέσεις. Για την προστασία των τοιχογραφιών από την υγρασία καθαρίστηκε η οροφή από τα στρώματα χώματος και φύλλων που υπήρχε και τοποθετήθηκε ασφαλτόπανο με κολάρο γύρω από κάθε δέντρο, πολύ προσεχτικά για να μην τραυματίσουν τις ρίζες, ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο η υγρασία που περνάει κάτω από αυτά. Τέλος, τοποθετήθηκε σκεπή από σχιστόπλακες.
Το εκκλησάκι βρίσκεται κοντά στη Μεγαλόπολη ενώ το προσκύνημα είναι ανοικτό για το κοινό από το πρωί έως τη δύση του ήλιου και σε αυτό τελούνται παρακλήσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Επιμέλεια :ENJOY GREECE MAGAZINES
