Στη βορειοδυτική πλευρά του χάρτη της Ελλάδας κρύβεται ένας τόπος που αξίζει να γνωρίσετε .Οι δύο λίμνες, η Μεγάλη και η Μικρή Πρέσπα αποτελούν ένα σπάνιο τοπίο φυσικής ομορφιάς.
Για τις Πρέσπες έχουν γραφτεί πολλά. Κάποτε Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα ήταν ενωμένες. Σήμερα καλύπτουν μια τεράστια έκταση 300 τ.χλμ στο δυτικό τμήμα της Φλώρινας, στη σκιά των μεγάλων ορεινών όγκων του Βαρνούντα,του Βροντερού και του Τρικλάριου. Η Μεγάλη Πρέσπα είναι η μεγαλύτερη σε έκταση (288 τ.χλμ) λίμνη στα Βαλκάνια. Στα νερά της «σμίγουν» τα σύνορα των τριών χωρών και στην Ελλάδα να ανήκει μόλις το 22%. Όσον αφορά την Μικρή Πρέσπα (44 τ.χλμ.), που προστατεύεται από τη Συνθήκη Ramsar, ένα πολύ μικρό κομμάτι της ανήκει στην Αλβανία.
Μία ολοκληρωμένη πρόταση για την απόλυτη εμπειρία στις Πρέσπες:
1η Μέρα – Επίσκεψη στη δυτική πλευρά των Πρεσπών
Αχίλλειος – Ψαράδες – Βροντερό
Στη στενή λωρίδα γης που χωρίζει τη Μικρή από τη Μεγάλη Πρέσπα, μπορείτε να δείτε τους πελεκάνους και άλλα υδρόβια πουλιά να πετούν αμέριμνα και περήφανα από τη Μικρή Πρέσπα, όπου συνήθως φωλιάζουν, προς τη Μεγάλη Πρέσπα, όπου συχνά τρέφονται. Στη νότια πλευρά προς τη Μικρή Πρέσπα συχνά μπορείτε να διακρίνετε το κοπάδι των σταχτόχηνων, ενός γενικά αποδημητικού είδους που στην Πρέσπα έχει σταθερό πληθυσμό.
Το γραφικό νησάκι του Αγίου Αχιλλείου στη λίμνη της Μικρής Πρέσπας είναι ένα από τα μόνο δύο κατοικημένα νησιά σε λίμνη στην Ελλάδα. Θα φτάσετε με όχημα στην περιοχή της Κρίνας απέναντι από το νησί. Ανεβαίνοντας στον λόφο πάνω από το πάρκινγκ έχετε ανεμπόδιστη θέα στις λίμνες και αν έχετε μαζί σας κιάλια ή τηλεσκόπιο την περίοδο Μαρτίου-Ιουλίου θα μπορέσετε να έχετε πρώτης τάξεως εικόνες των τεράστιων αποικιών πελεκάνων (αργυροπελεκάνων και ροδοπελεκάνων), για τις οποίες οι Πρέσπες είναι διάσημες. Περπατήστε στην πεζογέφυρα που συνδέει το νησί με τη στεριά, δίπλα σε αποικίες υδρόβιων πουλιών.
Ανακαλύψτε τις εκκλησίες του νησιού, ιδιαίτερα τη βασιλική του Αγίου Αχιλλείου (10ος αιώνας), που παρότι σώζεται σε ερειπιώδη κατάσταση κυριαρχεί στον χώρο με το τεράστιο μέγεθός της, αλλά και το καθολικό της μονής Παναγίας Πορφύρας με εξαιρετικές τοιχογραφίες του 18ου αιώνα στη νότια πλευρά του νησιού. Απολαύστε το μοναδικό τοπίο από το ύψωμα πάνω από το χωριό και διακρίνετε τα υγρά λιβάδια που φαίνονται σαν καθαρός από βλάστηση δακτύλιος γύρω από το νησί. Τα υγρά λιβάδια δημιουργούνται από την εκτατική κτηνοτροφία μεγάλων ζώων και αποτελούν το κλειδί για την βιοποικιλότητα της περιοχής. Η πλήρης διαδρομή από τους πρόποδες της Κρίνας μέχρι τη μονή και πίσω είναι μόλις 5 χιλιόμετρα. Εναλλακτικά, μπορείτε να κάνετε τον γύρο του νησιού με τα ηλιακά-ηλεκτρικά σκάφη του Δήμου Πρεσπών.
Οι Ψαράδες είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά της χώρας και το μοναδικό ελληνικό χωριό στη Μεγάλη Πρέσπα. Στο δρόμο για το χωριό αξίζει μια στάση στη στροφή όπου είναι τοποθετημένο κιάλι παρατήρησης, με θέα στην περιοχή μεταξύ των λιμνών και στο σύνορο Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας. Λίγο μετά είναι το εκκλησάκι του Αη-Γιώργη, που περιστοιχίζεται από εντυπωσιακή συστάδα αιωνόβιων άρκευθων (κέδρων). Στους Ψαράδες μπορείτε να περπατήσετε στο χωριό και να απολαύσετε τα γευστικά ψάρια της λίμνης και ιδίως τα ξερά-λιαστά τσιρόνια που είναι από τους νοστιμότερους τοπικούς μεζέδες και φυσικά τα γριβάδια (κυπρίνοι), ενώ μπορείτε να αγοράσετε τοπικά προϊόντα από τα μαγαζάκια του χωριού.
Μία βόλτα με βάρκα από το λιμανάκι των Ψαράδων σας δίνει τη δυνατότητα να θαυμάσετε τις βραχογραφίες και να επισκεφθείτε τα τρία ασκητάρια(Μεταμόρφωσης, Μικρής Ανάληψης και Παναγίας Ελεούσας), που είναι σκαρφαλωμένα στα βράχια της Μεγάλης Πρέσπας προς στα σύνορα με την Αλβανία. Το τελευταίο, το ασκηταριό της Παναγίας Ελεούσας (αρχές 15ου αιώνα) είναι το καλύτερα διατηρημένο, με εξαιρετικής ποιότητας τοιχογραφίες στο καθολικό και θέα που σου κόβει την ανάσα.
Δύο διαδρομές περιπάτου ξεκινάνε από τους Ψαράδες. Σε μικρή απόσταση (650 μέτρα) από το χωριό αποκαλύφθηκε πρόσφατα (2021) το ασκηταριό του Αγίου Αθανασίου και μπορείτε να το επισκεφτείτε ακολουθώντας την ακρολιμνιά (μονοπάτι χωρίς σήμανση, 1200 μέτρων). Στην απέναντι πλευρά του κόλπου μπορείτε να περπατήσετε μέσα από καλά σημασμένο μονοπάτι (5 χιλιόμετρα από το χωριό) προς το ακρωτήριο Ρότι, με εκπληκτική θέα στη διεθνή πλευρά της Πρέσπας. Με μια παράκαμψη λίγο πριν το ακρωτήρι, μπορείτε να επισκεφτείτε το ασκηταριό της Μεταμόρφωσης (13ος αιώνας).
Από τους Ψαράδες μπορείτε να πάτε στο Βροντερό μέσω της Συμμαχικής Οδού (προσοχή, χωματόδρομος, χρειάζεται υψηλό αυτοκίνητο και καλά λάστιχα), που διανοίχτηκε από τον Γαλλικό Στρατό κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σε μια όμορφη παραλίμνια διαδρομή. Πηγαίνοντας στο Βροντερό, μπορείτε να σταματήσετε στη θέση του εγκαταλειμμένου οικισμού του Πυξού, από τον οποίο σήμερα σώζεται μόνο η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και υπολείμματα της σκάλας του σχολείου.
Στο Βροντερό δείτε τα παραδοσιακά μαντριά της περιοχής, με τις καλαμοσκεπές και τις θημωνιές. Λίγο έξω από το χωριό μπορείτε να δείτε τη συστάδα αιωνόβιων άρκευθων (κέδρων), ενώ συνεχίζοντας προς τη λίμνη θα επισκεφτείτε το νοσοκομείο των ανταρτών, που κατασκευάστηκε την άνοιξη του 1949 για να καλύψει τις ανάγκες του υγειονομικού του Δημοκρατικού Στρατού στην τελευταία φάση του εμφυλίου, αλλά και τον εγκαταλειμμένο οικισμό του Αγκαθωτού στις όχθες της Μικρής Πρέσπας, από τον οποίο σώζονται ελάχιστα ερείπια και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
Στην επιστροφή από Βροντερό, λίγο έξω από την Πύλη βρίσκεται η περιοχή που ήταν το αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού στον εμφύλιο πόλεμο και με μια ανηφορική διαδρομή μπορείτε να επισκεφτείτε τη σπηλιά του Ζαχαριάδη.
Στην Πύλη επίσης αξίζει μια επίσκεψη στα ερείπια του ναού του Αγίου Νικολάου (12ος αιώνας), αλλά και μια βόλτα στον εγκαταλειμμένο οικισμό της Δασερής.
2η μέρα – Επίσκεψη στην ανατολική πλευρά των Πρεσπών
Λαιμός – Άγιος Γερμανός – Λευκώνας – Καλλιθέα – Πλατύ
Η δεύτερη μέρα ξεκινά με επίσκεψη στον Άγιο Γερμανό, ιστορικά το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής που προπολεμικά είχε πάνω από 2000 κατοίκους, αλλά γνώρισε την εγκατάλειψη μετά το εμφύλιο και σήμερα έχει λιγότερους από 200. Είναι κηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός και φιλοξενεί το Κέντρο Ενημέρωσης για το Εθνικό Πάρκο Πρεσπών του ΟΦΥΠΕΚΑ, όπου μπορείτε να ενημερωθείτε για τις φυσικές και πολιτιστικές αξίες της περιοχής.
Η ομώνυμη εκκλησία του 11ου αιώνα, αφιερωμένη στον Άγιο Γερμανό, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, περιλαμβάνει αξιόλογες τοιχογραφίες τριών περιόδων με τελευταία του 1743, ενώ στην εξωτερική νότια πλευρά σώζεται εικόνα του Αγίου Γερμανού του 13ου αιώνα, προϊόν της δεύτερης αγιογράφησης. Από την εκκλησία ξεκινά ο δρόμος για να επισκεφτείτε, με σύντομο περίπατο (450 μέτρα), τον βραβευμένο επισκέψιμο νερόμυλο του χωριού, ο οποίος αποκαταστάθηκε λειτουργικά το 2015 και, εκτός από αλευρόμυλο, διαθέτει και νεροτριβή (για φλοκάτες, κιλίμια κλπ) και μαντάνι (ξύλινη μηχανή για κατεργασία μάλλινων υφασμάτων με ξύλινα σφυριά-κοπάνια). Ο νερόμυλος υδροδοτείται από το ποτάμι του Αγίου Γερμανού, το μεγαλύτερο από τα ρέματα της περιοχής που, μεταξύ άλλων, φιλοξενεί το ενδημικό είδος πέστροφας (Salmo peristericus).
Στον Άγιο Γερμανό βρίσκεται η ομώνυμη Βυζαντινή Συλλογή, όπου εκτίθενται ευρήματα από τις ανασκαφές στην περιοχή, καθώς και κινητές εικόνες σε υποδειγματικά ανακαινισμένο κτίριο, στο οποίο επίσης λειτουργεί και εργαστήρι συντήρησης από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Φλώρινας. Επίσης, ο Άγιος Αθανάσιος στην είσοδο του οικισμού, δίπλα στο δημοτικό σχολείο, κοσμείται από αξιόλογες αγιογραφίες.
Σε μικρή απόσταση από τον Άγιο Γερμανό (μπορείτε να πάτε με αυτοκίνητο, αρκεί να μην είναι πολύ χαμηλό), στις πλαγιές του Βαρνούντα και πάνω στη διαδρομή του ευρωπαϊκού μονοπατιού μεγάλων απόστάσεων Ε6, βρίσκεται το εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου. Το σημείο αυτό προσφέρει θέα στις λίμνες και τις γειτονικές χώρες που κόβει την ανάσα και είναι ιδανικό για πικ-νικ. Λίγο πιο πέρα, στη θέση «μπαλκόνια», βρίσκεται το σημείο εκκίνησης για πτήσεις με αλεξίπτωτο πλαγιάς.
Ο Λαιμός είναι η έδρα του Δήμου και το τελευταίο χωριό πριν από τα σύνορα. Στη Δημοτική Βιβλιοθήκη έχει εγκατασταθεί διαδραστικός χώρος, όπου μπορείτε να περιηγηθείτε στις τρισδιάστατες αναπαραστάσεις των μνημείων των Πρεσπών ή να παίξετε τα παιχνίδια γνώσεων για τις Πρέσπες. Στο χωριό, με αρκετά καφέ και ταβέρνες, αξίζει μια επίσκεψη στην Υπαπαντή (15ος αιώνας) και ο περίπατος στον λόφο του Αη-Γιάννη (περίπου 1300 μέτρα από την άκρη του χωριού).
Από τον Λαιμό μπορεί κανείς να επισκεφτεί το παραλίμνιο δάσος και το δέλτα του ποταμού του Αγίου Γερμανού, μια διαδρομή 6-7 χιλιομέτρων με πολλές ευκαιρίες για ορνιθοπαρατήρηση, βόλτα σε ένα μοναδικό δάσος σημύδας και κολύμπι στις φυσικές παραλίες βόρεια από την εκβολή του ποταμού, όταν βέβαια ο καιρός το επιτρέπει.
Στο Πλατύ η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που οι ντόπιοι τη λένε Αγία Σωτήρα, εντυπωσιάζει με τις αγιογραφίες της. Από τον Λευκώνα, όπου υπάρχουν υπηρεσίες υγείας (εφημερεύον πολυδύναμο ιατρείο και φαρμακείο) μπορεί κάποιος να επισκεφτεί την Αγία Άννα, που αποκαλύφτηκε σχετικά πρόσφατα, περνώντας μέσα από την αγροτική ζώνη και τις καλλιέργειες των φημισμένων φασολιών της περιοχής. Λίγο νοτιότερα είναι το ύψωμα Καλέ (Κυριάκος Ναλπαντίδης), ένα από τα καλύτερα σημεία θέας στην ανατολική πλευρά με οπτική πρόσβαση στις φωλιές των ερωδιών στον πυκνό καλαμιώνα που φτάνει μέχρι τη Μικρολίμνη.
Τέλος, στην Καλλιθέα, μπορείτε να επισκεφτείτε το μουσείο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΔΣΕ, όπου υπάρχει πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση αναμνηστικών και σπάνιου φωτογραφικού υλικού από τον Εμφύλιο, με ιδιαίτερη έμφαση στη ζωή και τις αγροτικές εργασίες στην περιοχή των Πρεσπών την περίοδο εκείνη, από το φωτογραφικό αρχείο του Απόστολου Μουσούρη, που ήταν φωτογράφος και οπερατέρ του κινηματογραφικού συνεργείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
3η μέρα
Μικρολίμνη – Καρυές – Κοιλάδα του Λαδοπόταμου – Άνω Κορέστεια
Η Μικρολίμνη είναι το χωριό που προσφέρει την πιο άμεση επαφή με το τοπίο των λιμνών και τη φύση της Πρέσπας, αφού φτάνει κυριολεκτικά πάνω στο κύμα. Η επίσκεψη εδώ, ιδιαίτερα μια ηλιόλουστη μέρα, είναι η απόλυτη εμπειρία ηρεμίας και χαλάρωσης.
Από το λιμανάκι της μπορείτε να πάρετε το ηλιακό-ηλεκτρικό καραβάκι του Δήμου Πρεσπών για μια όμορφη βόλτα στο Βιδρονήσι, το μικρότερο νησί της Μικρής Πρέσπας, που είναι ακατοίκητο, αλλά με ίχνη ανθρώπινης παρουσίας, καθώς υπάρχουν Βυζαντινά ερείπια αλλά και ο ναός του Αη-Γιώργη. Η αποβίβαση δεν επιτρέπεται την περίοδο αναπαραγωγής και το νησί την άνοιξη και το καλοκαίρι κατακλύζεται από κορμοράνους, πελεκάνους και γλάρους, που μπορείτε να παρατηρήσετε από ασφαλή απόσταση.
Από τη Μικρολίμνη ξεκινά το ευρύχωρο μονοπάτι που οδηγεί στον εγκαταλειμμένο οικισμό των Κρανιών, περνώντας από τον πανέμορφο κόλπο της Λάτσιστας. Παλιότερα αυτός ήταν ο δρόμος που συνέδεε τα χωριά της περιοχής με την Κορυτσά και έτσι είναι αρκετά φαρδύς ώστε να διασταυρώνονται άνετα δύο φορτωμένα ζώα. Το τοπίο της περιοχής, όπου εναλλάσσονται αραιά κέδρα (άρκευθοι), συστάδες πυκνών βελανιδιών και λιβάδια βόσκησης, κάνει τη διαδρομή δίπλα στη λίμνη συναρπαστική, παρόλο που είναι εύκολη χωρίς σπουδαίες υψομετρικές διαφορές. Πιο δίπλα, στην Οξυά, την άνοιξη μπορείτε να δείτε τα λιβάδια με τους νάρκισσους, αρκεί να προσεγγίσετε με σεβασμό τον προστατευόμενο αυτό σχηματισμό.
Βγαίνοντας από τη λεκάνη των Πρεσπών, αντικρύζουμε την κοιλάδα του Λαδοπόταμου που ξεκινά από τη Βίγλας Πισοδερίου με το ομώνυμο χιονοδρομικό κέντρο και το χωριό Πισοδέρι, έναν αρχαίο οικισμό οδιτών Βλάχων και έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της χώρας. Η διαδρομή προς το Πισοδέρι, είτε έρχεστε από τη Φλώρινα είτε από το Περβάλι, είναι εξαιρετική όλο τον χρόνο, όμως το Φθινόπωρο είναι πραγματικά μαγευτική. Στο παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων, δίπλα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με το τριώροφο καμπαναριό, τάφηκε η κεφαλή του Παύλου Μελά το 1904 από τον εφημέριο του ναού παπα-Σταύρο Τσάμη, ο οποίος με τη σειρά του είναι θαμμένος πίσω από το ιερό βήμα. Κοντά στο χωριό, μέσα σε περιοχή κατάφυτη από οξιές, βρίσκεται η μονή της Αγίας Τριάδας, βασικό κρησφύγετο των Μακεδονομάχων που πυρπολήθηκε από εξαρχικούς το 1906 και διασώθηκε μόνο το καθολικό της μονής, αργότερα ο χώρος και τα κτίσματα ανακατασκευάστηκαν και αποτελεί και πάλι βασικό χώρο αναφοράς των απανταχού Πισοδεριτών, όπως και η Μοδέστειος Σχολή που χτίστηκε το 1903 με δωρεά του Αρχιμανδρίτη Μοδέστου και δεσπόζει στο κέντρο του χωριού.
Το Πισοδέρι, μαζί με το Ανταρτικό που ιστορικά ήταν το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής, με εντυπωσιακό τριώροφο σχολείο, ήταν το προπύργιο των Μακεδονομάχων στις αρχές του αιώνα.
Στον Κώττα, ένα μικρό, φροντισμένο χωριό σε μικρή απόσταση από τον Λαδοπόταμο, αξίζει να επισκεφτείτε το σπίτι του καπετάν Κώττα που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο με ελεύθερη είσοδο μετά από συνεννόηση. Στο μουσείο παρουσιάζονται στολές και κειμήλια του ήρωα, που ήταν στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού ένας σεβαστός τοπικός ηγεμόνας σε όλη την περιοχή του Λαδοπόταμου και των νότιων χωριών της Πρέσπας, ενώ και το ίδιο το σπίτι έχει ενδιαφέρον, με εξοπλισμό εποχής και κάποια στοιχεία πολυτέλειας (πχ. εσωτερικός φούρνος και κουζίνα).
Η Κρυσταλλοπηγή είναι το μεγαλύτερο χωριό του Δήμου Πρεσπών και βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα από την ομώνυμη συνοριακή διάβαση. Είναι διάσημη για τις ταβέρνες που σερβίρουν τοπικά κρεατικά από αμνοερίφια που βόσκουν στους πλούσιους βοσκότοπους του Τρικλαρίου (Βάρμπα και Μάλι Μάδι). Η γύρω περιοχή έχει αξιόλογη χλωρίδα βοτάνων (όπως το τσάι του βουνού και η πριμούλα), ορχεοδεή κλπ. Σε μικρή απόσταση από το χωριό μπορείτε να επισκεφτείτε με βατό χωματόδρομο το εγκαταλελειμμένο Μοσχοχώρι.
Η έδρα του Δήμου Πρεσπών, ο Λαιμός, απέχει 48 χιλιόμετρα από τη Φλώρινα και 55 από την Καστοριά.Σίγουρα αξίζει να διανύσετε την απόσταση (540 χιλιόμετρα από την Αθήνα και 226 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη) για γνωρίσετε μια πανέμορφη περιοχή της χώρας μας .
Με πληροφορίες απο το visitprespes.gr
