Πολλοί πνευματικοί άνθρωποι της εποχής συμμετείχαν στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940-1941 ?Με αφορμή την σημερινή επέτειο της 28ηςΟκτωβρίου 1940, είναι σημαντικό να θυμηθούμε όλους εκείνους τους γνωστούς ηθοποιούς και καλλιτέχνες οι οποίοι έδωσαν το «παρών» στην πρώτη γραμμή του μετώπου για να υπερασπιστούν την ελευθερία της Ελλάδας.
Ένας από τους σημαντικότερους ήταν ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, ο οποίος πολέμησε στο Αλβανικό Έπος του 1940-41, βρισκόμενος και αυτός στην πρώτη γραμμή των μαχών. Ο Ελύτης κατατάχθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1940 ως ανθυπολοχαγός στη Διοίκηση του Στρατηγείου του Α’ Σώματος Στρατού. Μάλιστα, σύμφωνα με την προσωπική του ομολογία, προσβλήθηκε από τύφο στις 26 Φεβρουαρίου 1941 και διασώθηκε κυριολεκτικά από θαύμα, όταν μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Ιωαννίνων.
Λάμπρος Κωνσταντάρας και Διονύσης Παπαγιαννόπουλος
Ο ηθοποιός Διονύσης Παπαγιαννόπουλος βγήκε ζωντανός από την πρώτη γραμμή του μετώπου και μετά τη συνθηκολόγηση του Ελληνικού Στρατού, επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Διακοφτό, με το μόνο διαθέσιμο μέσο, τα ίδια του τα πόδια.
Ο ηθοποιός Λάμπρος Κωνσταντάρας τραυματίστηκε και αυτός σε μάχη το 1940. Μόλις ανάρρωσε στα μετόπισθεν, ζήτησε να τον ξαναστείλουν για να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή. Μάλιστα, μία φωτογραφία από το μέτωπο τον απεικονίζει καθιστό ανάμεσα σε άλλους σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους της εποχής, όπως είναι ο συγγραφέας Γεώργιος Θεοτοκάς και ο βαρύτονος Ευάγγελος Μαγκλιβέρας.
Στη μάχη συμμετείχε και ο κορυφαίος ζωγράφος, Γιάννης Τσαρούχης, ο οποίος πολέμησε στο Ελληνοαλβανικό μέτωπο του 1940. Σύμφωνα με προσωπική μαρτυρία του Τσαρούχη, τις τελευταίες ημέρες του πολέμου στην Αλβανία, κυκλοφόρησε ένα περίεργο νέο: Η Παναγία παρουσιάστηκε σε έναν ανθυπασπιστή, ο οποίος την πέρασε για Αλβανίδα κατάσκοπο και πήγε να την πυροβολήσει. Αυτή σήκωσε την παλάμη της για να τον σταματήσει και του είπε την προφητική φράση: ”Μη χτυπάς. Ένα έχω να σου πω: τη Λαμπρή θα είσαστε στα σπίτια σας”.
Αμέσως δόθηκε διαταγή από τον διοικητή της μονάδας να χτιστεί εκκλησία στο μέρος που είχε εμφανιστεί η Παναγία, ή μάλλον να επισκευαστεί ένας γκρεμισμένος μύλος. Ο διοικητής ζήτησε από έναν ανθυπολοχαγό να βγάλει τη συγκεκριμένη φωτογραφία που έχει διασωθεί. Η εικόνα την οποία κρατάει στα χέρια του ο Τσαρούχης απεικονίζει την Παναγία με τον Χριστό και στο κάτω μέρος της τα θαύματά της. Σε αυτή φαίνεται αριστερά ο ανθυπασπιστής που πάει να πυροβολήσει την Παναγία και οι στρατιώτες που πηγαίνουν για να χτίσουν τον μύλο και να τον μετατρέψουν σε εκκλησία. Την ζωγράφισε ο ίδιος ο Τσαρούχης μετά από διαταγή του διοικητή για να κοσμήσει το τέμπλο της εκκλησίας τους.
Ο Βασίλης Αυλωνίτης – Υπηρέτησε επίσης στον πόλεμο του ’40.Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, ο Αυλωνίτης ήταν 36 ετών, ήδη αναγνωρισμένος ηθοποιός του μουσικού θεάτρου και της επιθεώρησης.Κλήθηκε να υπηρετήσει και στάλθηκε στην Ήπειρο, όπου έλαβε μέρος στις πρώτες μάχες κατά των ιταλικών δυνάμεων.Σύμφωνα με μαρτυρίες συναδέλφων του, ο Αυλωνίτης υπηρέτησε ως οπλίτης σε μονάδα πεζικού.Ήταν γνωστός για το χιούμορ του ακόμα και στο μέτωπο — λέγεται πως έκανε σκετς και μιμήσεις στους συνστρατιώτες του για να τους εμψυχώσει στα διαλείμματα ανάμεσα στις μάχες.Ο ίδιος αργότερα, σε συνεντεύξεις, είχε πει πως η εμπειρία της Αλβανίας τον σημάδεψε και πως «ο Έλληνας γελά ακόμα και μέσα στη λάσπη».
Ο Μίμης Φωτόπουλος πολέμησε και μάλιστα στην πρώτη γραμμή στο αλβανικό μέτωπο. Ο ίδιος έχει γράψει σχετικά στα απομνημονεύματά του.
Ο Μάνος Κατράκης – έλαβε μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο. Υπηρέτησε στην πρώτη γραμμή και τραυματίστηκε ελαφρά.
Ο Ντίνος Ηλιόπουλος – Αν και γεννημένος στην Αλεξάνδρεια, υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός κατά την περίοδο του πολέμου.Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο ίδιος αργότερα περιέγραφε με χιούμορ αλλά και συγκίνηση τα γεγονότα της Αλβανίας, λέγοντας ότι ο πόλεμος τού έδειξε «πόσο τραγικά και γελοία μπορεί να είναι ταυτόχρονα τα ανθρώπινα πράγματα».
Ο Κώστας Χατζηχρήστος είχε μεγάλη αγάπη στον στρατό. Ήθελε να γίνει αξιωματικός του στρατού και μόλις τελείωσε το σχολείο κατατάχθηκε στη Στρατιωτική Σχολή της Σύρου. Λίγες μέρες μετά την αποφοίτηση του ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο. Μετά τις πρώτες δεκαπέντε ημέρες, έπαθε κρυοπάγημα και δεν μπορούσε να περπατήσει.Τότε τον έστειλαν στα μετόπισθεν, μετά στο ΠΟΓΡΑΔΕΤΣ και μετά στην Κορυτσά. …
Η ηθοποιός με την χαρακτηριστική φωνή Σαπφώ Νοταρά δεν πολέμησε φυσικά, αλλά συμμετείχε σε καλλιτεχνικές αποστολές για την εμψύχωση του στρατού.
