28 Οκτωβρίου του 1940 : η ιστορική ημέρα που η Ελλάδα είπε «ΟΧΙ» απέναντι στις ιταλικές αξιώσεις

Η 28 Οκτωβρίου 1940 είναι η ημέρα που η Ελλάδα είπε ΟΧΙ στην υποταγή, στέλνοντας το μήνυμα πως όταν παλεύει κανείς με την ψυχή του, όταν αγωνίζεται για την ελευθερία του, όσο μεγάλα και αν είναι τα εμπόδια, όσες θυσίες και αν απαιτηθούν, στο τέλος θα βγει νικητής.

Από τότε η Ελλάδα κάθε τέτοια ημέρα γιορτάζει την επέτειο εισόδου της στον πόλεμο του ’40, ενώ οι περισσότερες χώρες συνηθίζουν να γιορτάζουν την λήξη ενός πολέμου, και την έλευση της ειρήνης.

Αξημέρωτα της Δευτέρας της 28ης Οκτωβρίου ο τρομακτικός ήχος των σειρήνων μεταφέρει την είδηση του πολέμου. Ενός «προαναγγελθέντος» πολέμου που άρχισε ουσιαστικά δύο μήνες πριν, στις 15 Αυγούστου με τη βύθιση του ευδρόμου «Ελλη». Δύο μήνες που έδωσαν τον χρόνο στην ελληνική κυβέρνηση να εντείνει τις προσπάθειες για ολοκλήρωση της στρατιωτικής και πολιτικής προετοιμασίας της χώρας η οποία είχε ουσιαστικά ξεκινήσει τρία χρόνια πριν με την κατασκευή της οχυρωματικής γραμμής στα βόρεια σύνορα της χώρας (Γραμμής Μεταξά) για να αντιμετωπισθεί ενδεχόμενη επίθεση από Βουλγαρία. Η κατάληψη της Αλβανίας από τα ιταλικά στρατεύματα τον Απρίλιο 1939 και η προφανής πλέον εχθρική απειλή στα ανοχύρωτα βορειοδυτικά μας σύνορα επέβαλαν τον επανασχεδιασμό της αμυντικής πολιτικής.

Παράλληλα με τη στρατιωτική προετοιμασία της χώρας μπαίνει σε εφαρμογή το σχέδιο πολιτικής επιστράτευσης, βάσει της οποίας ο πληθυσμός όλης της χώρας αδιακρίτως φύλου και άπαντες οι οργανισμοί όφειλαν να «συντρέχωσι και συνεισφέρουσι εις την Εθνικήν Αμυναν υποκείμενοι εις πειθαρχίαν πολέμου». Η συνεισφορά αφορούσε την οργάνωση και λειτουργία των μέτρων παθητικής αεράμυνας (τεχνική απόκρυψη, συναγερμοί, χημικά αέρια, πυρόσβεση), τις γεωργικές εργασίες και υπηρεσίες επισιτισμού, τη λειτουργία των εργοστασίων και επιχειρήσεων, την καταγραφή όλων των ιδιωτικών αυτοκινήτων και πάσης φύσεως μηχανοκίνητων που θα διευκόλυνε την έγκαιρη επίταξή τους σε καιρό πολέμου, την οργάνωση της υγειονομικής περίθαλψης, και την καλλιέργεια βασικών ειδών διατροφής σε «κάθε σπιθαμή γης».

Η εθνική επέτειος της 28ης Οκτωβρίου μνημονεύει την άρνηση της Ελλάδας απέναντι ιταλικές αξιώσεις και το «Όχι» στο τελεσίγραφο του Μουσολίνι, που επιδόθηκε στις 28 Οκτωβρίου του 1940 στον Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά. Συνέπεια της άρνησης αυτής ήταν η είσοδος της χώρας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940.

Ήταν λίγο μετά τις 3 τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 όταν η τότε Ιταλική Κυβέρνηση απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο, δια του Ιταλού Πρέσβη στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, ο οποίος και το επέδωσε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά, στο σπίτι του στην Κηφισιά, με το οποίο και απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία του Βασιλείου της Ελλάδος, (λιμένες, αεροδρόμια κλπ.), για ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του, στη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική.

Μετά την ανάγνωση του κειμένου ο Μεταξάς κοίταξε τον Ιταλό Πρέσβη και του απάντησε στα γαλλικά την ιστορική φράση: «Alors, c’est la guerre», (δηλαδή «Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο»).

Στις 5 και μισή τα ξημερώματα, ξεκίνησε ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος με την αιφνιδιαστική εισβολή των ιταλικών στρατευμάτων στην Ήπειρο.

Η πολεμική σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και συνασπισμού Ιταλίας και Αλβανίας, διήρκεσε από τις 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι τις 31 Μαΐου 1941, όκαι ολοκληρώθηκε με την κατάληψη της χώρας από τις Γερμανικές δυνάμεις, οι οποίες επιτέθηκαν στην Ελλάδαστις 6 Απριλίου 1941.

Η επέτειος του «ΟΧΙ» γιορτάστηκε για πρώτη φορά στα χρόνια της Κατοχής.

Στο κεντρικό κτίριο και στον προαύλιο χώρο του Πανεπιστημίου Αθηνών πραγματοποιήθηκε ο πρώτος εορτασμός στις 28 Οκτωβρίου 1941. Γίνονταν ομιλίες από τους φοιτητές, ενώ μίλησε για την επέτειο την παραμονή και ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο οποίος αρνήθηκε να κάνει μάθημα την ημέρα της επετείου με αποτέλεσμα να απολυθεί από το Πανεπιστήμιο.
Στην δεύτερη επέτειο (28/10/1942), ο εορτασμός έγινε στην Πλατεία Συντάγματος με πρωτοβουλία των οργανώσεων ΕΠΟΝ και ΠΕΑΝ. Υπήρχε ανησυχία για το πώς θα αντιδράσουν οι ιταλικές δυνάμεις κατοχής, οι οποίες όμως δεν παρενέβησαν.

Εκδηλώσεις και διαδηλώσεις εκείνη την ημέρα έγιναν και σε άλλες πόλεις. Στον Πειραιά πραγματοποιήθηκαν ολιγοπληθείς συγκεντρώσεις, ανέβαινε κάποιος σε μια καρέκλα, έβγαζε ένα σύντομο λόγο, και κατόπιν διαλύονταν, για να αποφύγουν επέμβαση των καραμπινιέρων. Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για το τι έγινε στις 28 Οκτωβρίου 1943.

Σύμφωνα με τον Ηλία Βενέζη γιορτάστηκε η επέτειος στο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, στην πλατεία Κοτζιά (ο Βενέζης ήταν τότε υπάλληλος της τράπεζας).

Κατέφθασαν όμως οι Γερμανοί, που είχαν την ευθύνη της αστυνόμευσης πλέον, υποχρέωσαν όσους συμμετείχαν να σταθούν με τα χέρια ψηλά μέχρι το βράδυ, ενώ έστειλαν και είκοσι περίπου από αυτά τα άτομα σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Κάποια δεν επέστρεψαν.

Τι θα γινόταν όμως αν εκείνο το βράδυ ο Μεταξάς έλεγε το «Ναι»; Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν ένας στρατιωτικός με υψηλή μόρφωση και γνώριζε πολύ καλά ότι ένας πόλεμος θα στοίχιζε στην Ελλάδα χιλιάδες ζωές ενώ θα προκαλούσε τεράστιες ζημιές.

Η Ημέρα του Όχι μια σημαντική στιγμή στην ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Θα μπορούσε να είχε παραδοθεί και να επιτρέψει στις δυνάμεις του Άξονα να εισέλθουν στην Ελλάδα σε μια εύκολη και σχετικά αναίμακτη κατοχή. Η Γαλλία, η οποία βρισκόταν υπό γερμανική κυριαρχία από τον Ιούνιο του ίδιου έτους, ήταν ένα καλό παράδειγμα μιας τέτοιας σχετικά ομαλής κατοχής.

Αντίθετα, ο Μεταξάς επέλεξε τον ευγενή, πατριωτικό δρόμο. Σύμφωνα με τον ιστορικό Μιλτιάδη Χατζόπουλο, ο πόλεμος με την Ιταλία και η επακόλουθη Γερμανική κατοχή άφησαν νεκρούς περίπου 335.000 Έλληνες, προκάλεσαν την καταστροφή σχεδόν ολόκληρης της υποδομής της χώρας, απώλειες περιουσίας που ξεπερνούν τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια και περαιτέρω οικονομικές απώλειες με τη μορφή καταναγκασμού 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων δάνειο, το οποίο σε σημερινή αξία υπολογίζεται σε 500 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ωστόσο, η πλήρης υποταγή στις δυνάμεις του Άξονα θα κόστιζε πολλαπλάσια στην Ελλάδα μόνο με απώλεια ηθικού και εθνικής υπερηφάνειας.

Ταυτόχρονα, τα Ελληνικά εδάφη στην Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη θα περνούσαν σχεδόν σίγουρα στα χέρια των Αλβανών στην Ήπειρο και των Βουλγάρων στα βορειοανατολικά. Ο Μεταξάς είχε υπολογίσει επίσης ότι σε περίπτωση που η Ελλάδα παραδοθεί, ήταν πολύ πιθανό η Τουρκία να διεκδικήσει τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, με την προσάρτηση των Δωδεκανήσων.

Το μεγαλύτερο λοιπόν όφελος της «Όχι» ήταν η βαρυσήμαντη ηθική νίκη του Ελληνικού λαού, παρά τις καταστροφικές απώλειες που υπέστη.

Η Ελλάδα βγήκε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τρομερό ηθικό ανάστημα, αντιπροσωπεύοντας έναν Δαβίδ που αντιστάθηκε σε έναν Γολιάθ. Το “Όχι” ήταν μια σοφή επιλογή σε σύγκριση με την ηθική ζημιά που υπέστη η Γαλλία από την ολοκληρωτική παράδοσή της στους Ναζί μετά από έναν σύντομο αγώνα.

👉 ακολουθήστε την σελίδα μας στο facebook για περισσότερη ενημέρωση και όλα τα θέματα που αφορούν την επικαιρότητα  https://www.facebook.com/enjoynews.gr/